Hala PR5 zlokalizowana przy ulicy Grabiszyńskiej 281 we Wrocławiu wchodzi w skład zabudowy przedsiębiorstwa przemysłowego FAT – Fabryki Automatów Tokarskich S.A., działającego na terenie dwóch dawnych zakładów należących do Gustawa Trelenberga oraz Friedricha Heckmanna. Hala została wzniesiona w 1934 roku. Jej zwiedzanie było możliwe podczas 14. Przeglądu Sztuki Survival, który odbywał się od 24-28 sierpnia 2016 roku.
schematyczny rzut hali PR5 (na podstawie materiałów informacyjnych 14. Przeglądu Sztuki Survival)
Historia Fabryki Automatów Tokarskich sięga 1819 roku kiedy to w Berlinie rozpoczyna działalność fabryka Friedricha Heckmanna. Zakład otworzył swój oddział we Wrocławiu (Breslau) w 1851 roku przy Flurstrasse (obecnie ulica Małachowskiego). produkowano wtedy urządzenia dla browarnictwa oraz przemysłu cukrowniczego. Produkcję przeniesiono w roku 1907 do nowo wybudowanych obiektów zlokalizowanych przy Klein Mochberner Strasse (obecnie ulica Klecińska). W 1921 roku w fabryce zatrudniano około 400 pracowników. Podczas Wielkiego Kryzysu, który według historyków objął lata 1929-1933, zakład został tymczasowo zamknięty. W 1939 roku – kilka lat po wznowieniu produkcji nazwę przedsiębiorstwa zamieniono na Heckmann u. Langen GmbH. verm. Maschinenfabrik Heckmann (Heckmann i Langen sp. z o.o. d. Fabryka Maszyn Heckmanna).
Drugą fabryką na której terenie zlokalizowane jest przedsiębiorstwo FAT to zakłady Gustav Trelenberg, Eisenwerk. Początkowo był to niewielki warsztat ślusarski założony w roku 1869, przekształcony w 1874 roku na fabrykę ślusarstwa budowlanego. Zakład mieścił się przy Gräbschenerstrasse (obecnej ulicy Grabiszyńskiej). W 1906 roku przeniesiono go do nowej siedziby mieszczącej się na tej samej ulicy. Powierzchnia fabryki wynosiła 90 tysięcy metrów kwadratowych. W zakładzie Trelenberga produkowano konstrukcje stalowe, wagony kolejowe, tramwajowe oraz elektryczne lokomotywy przemysłowe. W 1909 roku zakład Eisenwerk jako pierwszy zbudował doczepny wagon tramwajowy o lekkiej, stalowej konstrukcji. W 1921 roku przedsiębiorstwo liczyło około 600-700 pracowników. Jednak podobnie jak w przypadku fabryki Friedricha Heckmanna – zakład wstrzymał produkcję na kilka lat ze względu na Wielki Kryzys gospodarczy. Kiedy działalność wznowiono Eisenwerk nie prosperowało już tak dobrze jak przed rozpoczęciem kryzysu. W późniejszym czasie na terenie zakładu funkcjonowały inne firmy.
Po zakończeniu II Wojny Światowej w roku 1946, w części zachowanych budynków zakładów Trelenberga oraz Heckmanna, swoją działalność rozpoczęła Państwowa Fabryka Obrabiarek. W roku 1947 produkowała obrabiarki różnego typu – piły ramowe, wiertarki i strugarki, a od 1953 wyłącznie tokarki. W 1975 zakład posiadał już współczesną nazwę Fabryka Automatów Tokarskich – FAT. Specjalizował się w produkcji tokarek automatycznych. Od 1998 roku fabryka wchodzi w skład belgijskiej grupy HACO.
Fotografie wykonano: czerwiec 2016
Źródło:
J. Harasimowicz, Encyklopedia Wrocławia, Wrocław 2000 r.
M. Jerczyński, Wrocławskie wagony typu standard, Świat Kolei 6/2001 [dostęp: 07.07.2016]
werkbahn.de, Gustav Trelenberg, Eisenberg, Breslau [dostęp: 07.07.2016]
