Katowice – Kopalnia Giesche

dsc_4831___k

Wzmianki dotyczące wydobycia węgla na obszarze dzisiejszej kopalni Wieczorek w Katowicach-Nikiszowcu pochodzą z roku 1788 – wtedy dziedzic ordynacji mysłowickiej Feliks Mieroszewski otworzył kopalnię Bergthal. Właściwa historia tego miejsca rozpoczyna się jednak około stu lat później – 19 grudnia 1883 kiedy to w wyniku połączenia licznych kopalń powstaje kopalnia Giesche należąca do spółki Georg von Giesches Erben.

Ceglaną zabudowę szybu Carmer, nazwaną na cześć Friedricha Wilhelma Reinharda Carmera rezydenta spółki, wzniesiono w 1905 roku według projektu Emila i Georga Zillmannów. W latach 1908-1919 spółka Georg von Giesches Erben sfinansowała budowę osiedla robotniczego Nikiszowiec,  a w roku 1914 otrzymała zezwolenie na uruchomienie bezpłatnej kolejki wąskotorowej nazywanej potocznie Balkan Express, służącej zarówno pracownikom kopalni jak i mieszkańcom. Kolejka łączyła najpierw Giszowiec z przystankiem Szyb Carmer, a od 1920 roku z Szopienicami. Kopalnia Giesche funkcjonowała pod tą nazwą do czasu przejęcia jej przez Skarb Państwa w 1945 roku – w 1946 nadano jej imię działacza ruchu robotniczego Józefa Wieczorka, a szyb przemianowano na szyb Pułaski. Obecnie kopalnia wchodzi w skład Katowickiego Holdingu Węglowego S.A. (od 1993 roku).

Architektura Zillmannów jest przykładem śląskiej, przemysłowej architektury secesyjnej. Fasadę budynku cechowni podkreśla charakterystyczna wieża zegarowa zbudowana na planie kwadratu z ściętymi narożnikami. Na wieży zawieszono ceglane balkony ozdobione geometrycznymi kroksztynami. Kompozycja podłużnej elewacji jest symetryczna z rytmicznym podziałem tworzonym przez wysokie okna zakończone łukami. Całość przekryta jest dachem z patynującej na zielono blachy miedzianej. Barwa dachu koreluje z dekoracjami z zielonego klinkieru, które urozmaicają surowość cegły. Zieloną glazurowaną cegłę dostrzec możemy także na budynku maszynowni. Zespół dawnego szybu Camer został wpisany do rejestru zabytku 20 marca 1989 roku otrzymując numer rejestrowy A/1384/89.


Fotografie wykonano: grudzień 2016

Twórczość Emila i Georga Zillmannów:
Katowice – wieża ciśnień Borki
Bytom – elektrociepłownia Szombierki

Źródła:
wikipedia.pl, Kopalnia Węgla Kamiennego Wieczorek, [dostęp:28.12.2016]
wyborcza.pl, Katowice – Szyb Carmer [dostep: 28.12.2016]

dsc_4842_k

dsc_4819___k

dsc_4824_k

dsc_4834_k

dsc_4837_k

dsc_4869_k

dsc_4861_k

dsc_4879___k