W latach 1860-1867 wzniesiono najstarsze, zachowane do dzisiaj osiedle robotnicze na Górnym Śląsku – kolonię Ficinus – zbudowaną dla pracowników kopalni Gottessegen. Założenie zlokalizowane jest przy ulicy Pawła Kubiny w Rudzie Śląskiej, a swój obecny wygląd zawdzięcza przeprowadzonej w latach 90. rewitalizacji.
schematyczne rzuty parteru oraz piętra
(na podstawie materiałów Szlaku Zabytków Techniki)
Osiedle Ficinus tworzy szesnaście domów zbudowanych na rzucie prostokąta, rozmieszczonych szeregowo wzdłuż drogi. Wszystkie budynki o wiejskim charakterze wzniesiono z piaskowca pozyskiwanego z okolicznego kamieniołomu. Elewacje zdobią skromne dekoracje wokół otworów okiennych – ceglane opaski. Budynki przekryte są dwuspadowymi dachami o małym nachyleniu z kalenicą ułożoną równolegle do ulicy. Domy na dwóch kondygnacjach mieściły w sobie cztery mieszkania – każde o powierzchni około 40m2 – z przedsionkiem, niewielkim pokojem oraz kuchnią. Za domami zlokalizowano pola uprawne oraz budynki gospodarcze w których hodowano zwierzęta. Warunki te pozwalały mieszkańcom przyzwyczajonym wcześniej do wiejskiego trybu życia zaadoptować się w nowej sytuacji.
Zabudowę osiedla robotniczego wpisano do rejestru zabytków w roku 1978 i nadano mu numer rejestracyjny A-1231/78 z dn. 19.08.1978, jednak niekorzystne warunki doprowadziły do degradacji całego założenia i wyłączenie go z użytkowania. Powodem były zarówno niewystarczające prace remontowe jak i szkody górnicze. Do głównych zniszczeń kolonii zaliczyć można zły stan techniczny drewnianych elementów konstrukcyjnych, spękanie ścian oraz brak stolarki. Rewitalizację osiedla rozpoczęto w roku 1996 zaopatrując je w nową infrastrukturę techniczną. Poszczególne nieruchomości sprzedano wraz z nakazem przeprowadzenia remontu w przeciągu pięciu lat. Prace wykonywano pod dozorem konserwatora. W parterze wprowadzono dodatkowe dwa okna pozwalające lepiej doświetlić wnętrze – tworząc swego rodzaju proste triforia. Niewielką nadbudowę piętra wykonano z cegły odcinającej się od oryginalnego piaskowca – dzięki takiemu zabiegowi doskonale widoczny jest pierwotny poziom zabudowy. Obecnie ulica stanowi przykład dobrze funkcjonującego pasażu usługowo-handlowego i od 2006 roku znajduje się na śląskim Szlaku Zabytków Techniki.
Fotografie wykonano: grudzień 2016
Źródła:
Ł. Urbańczyk, Kolonia Ficinus w Rudzie Śląskiej jako przykład udanej rewitalizacji osiedla robotniczego [w:] Wiadomości konserwatorskie województwa śląskiego 6: Dom – zabytkowa architektura mieszkalna, Katowice 2014, s.65-76
zabytkitechniki.pl, Kolonia robotnicza Ficinus
